اولتراسوند تراپی یکی از شیوه‌های درمانی است که در فیزیوتراپی کاربرد دارد. این روش درمانی در کاهش التهات مفاصل، اسپاسم عضلانی و تورم موضعی به‌کار گرفته می‌شود. جهت استفاده از این شیوه خاص درمانی، شاید برایتان سوال باشد که کاربرد این روش در زمینه پزشکی چیست؟ این شیوه درمانی چه فوایدی دارد؟ در ادامه مقاله از کلینیک فیزیوتراپی هیدیکا همراه ما باشید تا ضمن پاسخ‌گویی به‌سوالات شما، به‌بررسی نحوه انجام اوتراسوند تراپی در درمان انواع بیماری‌ها بپردازیم.

اولتراسوند تراپی چیست؟

اولتراسوند تراپی یکی از پرکاربردترین شیوه‌های درمانی در فیزیوتراپی به حساب می‌آید. در این روش، فیزیوتراپیست با کمک دستگاه اولتراسوند امواج صوتی با طول موج بلند را به بافت هدف انتقال می‌دهد و موجب کاهش کیفیت درد و بهبود وضعیت بیمار می‌شود. این امواج صوتی قدرت نفوذ بالایی در بافت‌های بدن دارند؛ حتی قادر هستند که به عمقی‌ترین بافت‌های نرم بدن نفوذ کنند و آن‌ها را تحت درمان و بهبودی قرار دهند.

عملکرد امواج دستگاه اولتراسوند

امواج اولتراسوند با کمک دستگاه مخصوصی از از قسمت‌های گوناگون بدن عبور کرده و خود را به بافت هدف می‌رسانند و موجب بهبود وضعیت بیمار می‌شوند. عملکرد این امواج را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:

• رگ‌زایی این امواج بر سلول‌های آندوتلیال تاثیر می‌گذارند و موجب تولید رگ خونی جدید از رگ‌های قبلی می‌شوند.

• انسداد رگ خون با استفاده از این امواج می‌توان برخی عروق آسیب دیده را انعقاد یا مسدود کرد.

• نابودی لخته خونی تمرکز امواج پرقدرت اوتراسوند موجب ایجاد لرزش در اطراف لخته خونی و در نهایت شکسته شدن و از بین رفتن آن می‌شود.

• ایمونومدولاسیون استفاده از دستگاه اوتراسوند می‌تواند موجب تحریک یا قطع عملکرد برخی اعصاب بدون آسیب به سیستم عصبی شود. از امواج اوتراسوند جهت درمان یا کاهش حملات صرعی استفاده می‌شود.

• آمادگی جهت شیمی درمانی امواج فراصوت  جهت افزایش حرارت در بافت‌های سرطانی و آماده کردن آن‌ها جهت شروع فرایند شیمی نقش دارند. این فرایند به‌عنوان حساسیت‌زایی نیز نام شناخته می‌شود و جهت بهبود اثرات شیمی درمانی و کاهش اثرات حاصل از آن کاربرد دارد.

• انقباض عروق اوتراسوند تراپی می‌تواند به‌صورت کوتاه مدت موجب انقباض و کاهش قطر رگ‌های خونی شود؛ این فرایند در درمان برخی ناهنجاری‌ها کاربرد دارد.

کاربرد اولتراسوند تراپی در پزشکی

اولتراسوند تراپی در آسیب‌های اسکلتی، عضلانی و عصبی کاربرد مهمی دارد. در ادامه به  بررسی مهم‌ترین زمینه‌های استفاده از این شیوه درمانی پرداخته‌ایم.

• رماتیسم مفاصل
• آرتوروز گردن
• التهاب کیسه‌های مفصلی
• سندرم گیرافتادگی شانه
• درد در مفاصل بین مهره‌ای
• التهاب تاندون و مفصل
• خار پاشنه و درد کف پا
• سندرم تونل کارپال
• بورسیت زانو، شانه، مچ دست 
• کشیدگی ماهیچه و تاندون
• پیچ‌خوردگی رباط
• سندرم آرنج تنیس بازان
• درد سیاتیکی کمر
• آسیب‌های ورزشی
• شانه یخ زده
• تریگر پوینت
• بهبود جریان خون در بافت آسیب دیده
• پارگی مینیسک زانو
• آسیب‌دیدگی غضروف زانو و شانه
• اختلالات گیجگاهی و فکی
• کاهش اسکار و جای زخم

مزایای اولتراسوند تراپی

اولتراسوند تراپی فواید زیادی ازجمله افزایش و بهبود خون‌رسانی به بافت‌های بدن، کاهش التهاب و… دارد. مهم‌ترین مزایای امواج اولتراسوند را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:

• افزایش سرعت بهبود یافت آسیب دیده اولتراسوند تراپی علاوه‌بر اینکه باعث نرمی عضلات و افزایش دامنه حرکتی مفاصل می‌شود، در بهبود بافت‌های زخمی نیز تاثیر مهمی دارد. لرزش ایجاد شده در بافت آسیب دیده موجب افزایش متابولیسم و سوخت‌و‌ساز می‌شود و از ایجاد اسکار مجدد جلوگیری می‌کند.

• کاهش تورم و التهاب اولتراسوند تراپی نقش مهمی در بهبود اسپاسم عضلانی و التهاب بالشتک‌های مفصلی دارد. امواج اولتراسوند موجب افزایش خون‌رسانی به بافت آسیب دیده می‌شوند؛ جریان خون بیش‌تر در کاهش تورم و التهاب بافت آسیب دیده نقش دارد.

• افزایش جریان خون گرمای حاصل از اولتراسوند تراپی موجب افزایش جریان خون در بافت آسیب دیده می‌شود. امواج اولتراسوند این‌کار را با افزایش تعداد و اندازه رگ‌های خونی انجام می‌دهند. افزایش جریان خون در اطراف بافت هدف موجب دفع سریع مواد اصلی و جذب بیش‌تر مواد مغذی می‌شود؛ درنتیجه سرعت بهبودی افزایش پیدا می‌کند.

اثرات اولتراسوند تراپی

اولتراسوند تراپی وابسته‌ به اینکه به چه صورتی انجام شود، دو تاثیر متفاوت بر بافت هدف  می‌گذارد.

•  تاثیرات گرمایی

تابش امواج فراصوتی اولتراسوند موجب ایجاد لرزش‌های کوچک در اطراف بافت هدف و افزایش خون‌رسانی به این قسمت می‌شود. در نتیجه افزایش اصطکاک مولکولی و متابولیسم سلولی در افزایش دمای ناحیه آسیب دیده نقش دارند.

• تاثیرات مکانیکی

اگر اولتراسوند تراپی به شکل مقطعی انجام شود، موجب ایجاد تاثیرات مکانیکی در ناحیه آسیب دیده می‌شود. در این روش پس از برخورد امواج با بافت آسیب دیده، حباب‌های گازی با بزرگ و کوچک شدن در کاهش التهاب بافت مربوطه نقش دارند.

نحوه انجام اولتراسوند تراپی

اولتراسوند تراپی با کمک دستگاه فرستنده‌ای که اولتراسوند نام دارد، انجام می‌شود. ابتدا فیزیوتراپیست ناحیه هدف را با کمک مقداری ژل و به‌صورت دایره‌ای کوچک در یک جهت مالش می‌دهد. فرد فیزیوتراپ جهت اینکه میزان عمق نفوذ امواج را تخمین بزند، تنظیمات مربوط به دستگاه را در مراحل گوناگون تغییر می‌دهد و شدت تابش این امواج را کم یا زیاد می‌کند.

درصورتی‌که اطراف بافت آسیب دیده مقداری التهاب و تورم وجود داشته باشد؛ فیزیوتراپیست از مقداری ژل سونوگرافی به‌همراه ژل دارویی جهت کاهش التهاب و بهبودی حال بیمار استفاده می‌کند. براساس شواهد انجام شده، پرتوهای فراصوتی اولتراسوند در نفوذ بهتر ژل دارویی به بافت هدف نفش مهمی دارند.

هزینه اولتراسوند تراپی

هزینه اولتراسوند تراپی به فاکتورهای زیادی بستگی دارد و می‌توان با در نظر گرفتن عوامل تاثیرگذار، قیمت این شیوه درمانی را تخمین زد. نوع عارضه بیمار و شدتی که دارد، تعیین می‌کند که بیمار به چه تعداد جلسه جهت بهبودی نیاز دارد؛ باید در نظر گرفت که با افزایش تعداد جلسات درمانی، هزینه اوتراسوند تراپی افزایش خواهد یافت. همچنین درصورتی‌که این روش درمانی را در مراکز خصوصی انجام دهید؛ باید هزینه بسیار بیش‌تری نسبت‌به مراکز دولتی پرداخت کنید.

عوارض احتمالی اولتراسوند تراپی

اولتراسوند تراپی باوجود نقش مهمی که در درمان بیماری‌های اسکلتی، عضلانی و عصبی دارد؛ عوارض و خطرات احتمالی نیز شامل آن می‌شود. جهت اینکه عوارض ناشی از اولتراسوند تراپی را به کم‌ترین میزان ممکن برسد، باید به دستورالعمل‌های محافظتی و ایمنی توجه داشته باشید. خطرات ناشی از این شیوه درمانی را می‌توان در موارد زیر بیان کرد:

• اثرات زیستی خطرناک که قابل پیش‌بینی نیستند مانند انواع ناهنجاری‌های پوستی.
• گرمای زیاد ناشی از اوتراسوند تراپی می‌تواند باعث بروز سوختگی در افراد مستعد شود.
• لرزش مکانیکی که حین اوتراسوند تراپی به بافت آسیب دیده وارد می‌شود، ممکن است موجب بروز خونریزی اطراف بافت شود.

بهترین روش جهت مطمئن ساختن بیمار از انجام اولتراسوند تراپی، مقایسه مزایای این شیوه درمانی با آسیب‌هایی است که فرد پیش از شروع اوتراسوند تراپی با آن‌ها درگیر بوده است. همچنین براساس مطالعات انجام شده بیمارانی که تحت درمان اولتراسوند تراپی هستند در خطر ابتلابه انواع سرطان قرار ندارند.

سخن پایانی

اولتراسوند تراپی یکی از مهم‌ترین شیوه‌های درمانی در فیزیوتراپی محسوب می‌شود. امواج اوتراسوند در افزایش خون‌رسانی به بافت هدف و افزایش سرعت بهبودی نقش دارند. اولتراسوند تراپی در درمان انواع بیماری‌های مفصلی، عضلانی، عصبی و اسکلتی کاربرد مهمی دارد و طی دوره‌های مشخص موجب بهبود نسبی یا کامل بیمار می‌شود.