فیزیوتراپی لگن یک نوع درمان در شاخه طب فیزیک است که کمک بسیاری در درمان برخی از بیماری های لگنی دارد. لگن عضو مهم میانی بدن است که فشار وزن بالاتنه را تحمل و بعد از تعدیل به پایین تنه منتقل می‌کند. لگن از سه بخش، استخوانی، عضله‌ای و اعصاب تشکیل شده که هر بخش مسئولیت مهمی بر عهده دارد.
حمایت از اندام تحتانی گوارشی، تناسلی و قسمت های بالایی پاها از وظایف مهم لگن است. عضلات لگن به دو بخش قدامی و خلفی تقسیم میشوند، و فیزیوتراپی آن بیشتر برای اصلاح این عضلات انجام میشوند.
لگن غالباً عضو قوی ای به شمار می‌رود، اما آسیب ها و بیماری های مربوط به لگن طیف گسترده ای دارد. درد در ناحیه لگنی عموما خبر از وجود یک بیماری دارد اما حقیقت امیدوار کننده این میباشد که علم پزشکی در زمینه بیماری های لگنی بسیار پیشرفته و کامل است.
بیماری های لگن هیچ یک بدون درمان نیستند حتی در مراحل عدم پیشرفت بیماری اکثرا به راحتی درمان میشوند. در ادامه به توضیح فیزیوتراپی کف لگن و بیماری هایی که از این طریق درمان میشوند خواهیم پرداخت.
فیزیوتراپی لگن چیست؟
حرکات فیزیوتراپی لگن به فعالیت درمانی اطلاق میشود که طی آن ناتوانی و یا ضعف های عضلانی لگن درمان میشوند، یا اصلاحاتی در حرکت مفصل لگن ایجاد میشود. درد در ناحیه لگن بسیار آزار دهنده و اغلب نشانه ی یک بیماری لگنی است.
حرکات فیزیوتراپی لگن درمانی است که پزشک در پی مراجعه بیمار و تشخیص ضعف در هر یک از نواحی لگن پیشنهاد می‌کند. انجام صحیح حرکات فیزیوتراپی هر چند در زمان کوتاهی درد را از بین ببرد اما ادامه پروسه درمان و تکمیل آن یکی از مهمترین عوامل عدم تکرار بیماری محسوب میشود.
تشخیص آن دسته از حرکات فیزیوتراپی برای لگن که برای بیمار مناسب است بر عهده پزشک ارتوپد است. لازم است بیمار برای تشخیص و درمان بیماریهای لگن در قدم اول توسط یک پزشک ارتوپد معاینه شود.
تجهیزات مورد استفاده در فیزیوتراپی لگن چیست؟
فیزیوتراپی لگن و توانبخشی به اقداماتی گفته میشود که به طور خاص بر روی اصلاح ناحیه لگن تمرکز دارد. برای فیزیوتراپی لگن و توانبخشی دو راه کلی وجود دارد که آنچه باعث میشود نتیجه مطلوب حاصل شود ترکیب این دو شیوه است.
شیوه اول انجام فیزیوتراپی و توانبخشی لگن با استفاده از تجهیزات پزشکی و شیوه دوم انجام حرکات ورزشی اصلاحی که غالبا نیاز به تجهیزات خاصی ندارند.
توضیح کامل تجهیزات مورد استفاده در فیزیوتراپی کف لگن خود به سرفصلی جداگانه و مفصل نیاز دارد. اما اگر بخواهیم برخی از این تجهیزات را نام ببریم میتوان به دستگاه های لیزری، مگنتی و وکیوم اشاره کرد که هر گروه از این تجهیزات، انواع و کاربرد های مختلفی دارند.
تجهیزات مورد استفاده در فیزیوتراپی برای لگن، به متخصصان کمک میکنند سرعت بیشتری در روند درمان بیماریهای لگنی داشته باشند.
مشکلات و بیماری و علائم و علل ضعیف بودن کف لگن
وجود علائم درد لگن باعث میشود مشکلات و بیماری و علت ضعیف بودن کف لگن را متوجه شده و پیگیری کنیم. اکثر این مشکلات معمولا با درد در ناحیه تحتانی همراه هستند، علائم درد لگن اگر توسط بیمار جدی گرفته نشوند می‌توانند در مدتی کوتاه به یک بیماری مهم و سخت درمان تبدیل شوند.
مشکلات مرتبط با لگن سه دسته کلی دارند که هر دسته با علائم درد لگن در بخش خاصی از آن همراه است.
- دسته اول بیماری های استخوانی لگن هستند مانند مشکلات التهابی مفصل ران .
- دسته دوم بیماری های عضلانی مانند ضعف عضلات کف لگن که باعث مشکل در دفع میشوند.
- دسته سوم بیماری های عفونی لگن هستند که درمان آنها از طریق آنتی بیوتیک است و در مرحله اول بیمار نیازی به فیزیوتراپی لگن ندارد.
فیزیوتراپی لگن چگونه انجام میشود؟
برای پاسخ به این سوال که فیزیوتراپی لگن چگونه انجام میشود، بهتر است بدانیم فیزیوتراپی به منظور رفع چه بیماری ای تجویز شده. برخی از اقدامات فیزیوتراپی برای لگن صرفا از طریق ماساژ و حرکات اصلاحی است اما برخی دیگر توسط دستگاه ها و تجهیزات تخصصی فیزیوتراپی انجام میشوند.
پزشک معمولا به بیمار توصیه می‌کند برای تکمیل و تسریع درمان برخی حرکات را در خانه نیز انجام دهد. البته حرکات اصلاحی در منزل باید با دقت و توجه انجام شوند چرا که اجرا اشتباه یک حرکت ممکن است مشکل را حادتر کند.
به طور کلی می توان برای این پرسش که توانبخشی لگن چگونه انجام میشود سه دسته پاسخ در نظر گرفت.
- نوع اول اقدامات فیزیوتراپی کف لگن بسته به مهارت درمانگر است.
- نوع دوم به دستگاه هایی که از طریق تغییر حالت مثل وکیوم یا گرمایش و سرمایش وابسته هستند.
- نوع سوم از طریق تجهیزاتی است که بر پایه اشعه کار میکنند مثل انواع لیزر و دستگاه های ارتعاشی.
پزشک با توجه به نوع آسیب یکی از این سه دسته و یا تلفیقی از هر سه را برای درمان به کار می‌گیرد.
کاربردهای فیزیوتراپی لگن
کاربردهای فیزیوتراپی لگن را میتوان به درمان طیف وسیعی از ناتوانی ها و بیماری های این ناحیه نسبت داد. به طور کلی کاربردهای فیزیوتراپی لگن، برای آن دسته از بیماری هایی است که درمان آنها از طریق قوی سازی و بازسازی عضلات و مفاصل لگن امکان پذیر باشد.
همانطور که پیش از این هم گفته شد، بهتر است افراد بلافاصله بعد از احساس درد و ناراحتی در ناحیه لگن به جای هر گونه خود درمانی به پزشک ارتوپد مراجعه کند.
پزشک ارتوپد نیز با بهره گیری از کاربردهای فیزیوتراپی کف لگن در حیطه ای که برای نوع بیماری مناسب باشد. اقدام به طرح ریزی یک برنامه درمان تک بُعدی متشکل از روش های توانبخشی و فیزیوتراپی و یا درمان تلفیقی دارو و فیزیوتراپی می‌کند.
فواید فیزیوتراپی لگن چیست؟
برای بیان مزایای فیزیوتراپی لگن، میتوان به موارد متعددی از زاویه های مختلف اشاره کرد. یکی از مزایای فیزیوتراپی لگن عدم تهاجمی بودن درمان است، فیزیوتراپی لگن اکثرا از طریق یک مجموعه از اقدامات فیزیکی نسبتا ساده انجام میشود.
بیمارانی که فیزیوتراپی لگن انجام داده اند اکثرا در زمان انجام کار احساس ناراحت کننده ای نداشته اند. یکی دیگر از مزایای آن تاثیر زودهنگام آن در تسکین درد و ناراحتی ناشی از بیماری است، آثار بهبود در غالب بیماران در زمان نه چندان طولانی مشاهده میشود.
از دیگر مزایای فیزیوتراپی کف لگن وجود حرکات ساده مکمل است، معمولاً توسط درمانگر برای تسریع در روند بهبودی توصیه میشود، این تمرینات ساده و در عین حال بسیار موثر هستند.
تکنیک های فیزیوتراپی لگن
در این بخش برخی از تکنیک های فیزیوتراپی لگن که کاربرد بیشتری دارند معرفی خواهد شد. یکی از تکنیک های فیزیوتراپی لگن، درمان دستی یا منوال تراپی است که خود شامل تکنیک های فرعی متعددی است.
متخصص طب فیزیک با توجه به شدت و شرایط بیماری ترکیبی از برخی حرکات را برای بیمار انجام می‌دهم. از دیگر تکنیک های فیزیوتراپی کف لگن میتوان به شاک ویو تراپی و الکتروتراپی اشاره کرد.
هر دو این تکنیک ها با دستگاه مخصوص انجام میشوند. برنامه کلی درمان می‌تواند ترکیبی از همه این تکنیک ها باشد. اما طب سوزنی نیز یکی دیگر از تکنیک هایی است که علاوه بر استفاده های فراوان در بیماری های دیگر به عنوان یکی دیگر از تکنیک های فیزیوتراپی جایگاه خود را تثبیت کرده است.
فیزیوتراپی لگن برای چه افرادی مناسب است؟
اکنون این سوال پیش می‌آید که فیزیوتراپی کف لگن برای چه افرادی مناسب است.
در پاسخ به این سوال میتوان گفت تمام بیماریهایی که بیماری آنها مرتبط با عضلات لگن، اندام تناسلی و تحتانی، برخی اندام شکمی، بخش استخوانی لگن و مفصل ران باشد، می‌توانند کاندیدای انجام فیزیوتراپی لگن شوند. در واقع تنها بیماری لگن که فیزیوتراپی به عنوان درمان اصلی برای آن کاربرد ندارد بیماری های عفونی و التهابی لگن است.
چرا که درمان اصلی عفونت صرفا مصرف آنتی‌بیوتیک زیر نظر پزشک است. البته افرادی که عفونت و التهاب لگنی را درمان کنند اگر بعد از درمان اصلی به هر دلیلی دچار ضعف باشند فیزیوتراپی کف لگن به عنوان درمان تکمیلی به آنها توصیه میشود.
دوره سالمندی یک فرایند طبیعی در زندگی است. با افزایش سن به تدریج تغییرات جسمی و روحی در انسان رخ می‌دهد. در این دوره از زندگی انواع بیماریهای ستون فقرات، شکستگی لگن، آرتروز، سکته‌های مغزی، بیماری پارکینسون و انواع شرایط ناتوان کننده می‌تواند فرد سالمند را درگیر کند.
چه مشکلاتی با فیزیوتراپی لگن درمان میشود؟
برای درمان درد لگن تنها راه مطمئن و موثر مراجعه به پزشک ارتوپد و تشخیص منشا بیماری است. اینکه چه مشکلاتی با فیزیوتراپی لگن درمان میشود؟ پاسخی مفصل دارد اما به طور خلاصه درمان درد لگن در نود درصد بیماری های لگنی از طریق روش های فیزیوتراپی کف لگن که پیش از این معرفی شد امکانپذیر است.
به طور کلی درمان درد لگن اگر به علت های زیر باشد به وسیله فیزیوتراپی قابل درمان خواهد بود. مشکلات دفع، تکرر ادرار، احتباس و درد در هنگام مدفوع و ادرار، افتادگی اندام تحتانی، درد های واژینال، اندومتریوز، ضعف های بعد از جراحی و شکستگی لگن و در نهایت هر گونه ضعف و اختلال در ناحیه لگن به دلیل آسیب های فیزیکی به وجود آمده باشد.
فیزیوتراپی لگن در منزل
فیزیوتراپی لگن در منزل نیز امکانپذیر است، در واقع فیزیوتراپی لگن در منزل شامل حرکات و تمرین های اصلاحی است که اکثرا مکمل درمان محسوب میشوند. مثل تمرینات حرکات اصلاحی. گاهی در مراحل اولیه و بدون پیشینه ی بیماری، مشکل صرفا از طریق فیزیوتراپی کف لگن در منزل قابل حل خواهد بود. اما نکته بسیار مهم این است که اگر قصد انجام تمرینات فیزیوتراپی در منزل را دارید قبل از شروع حرکات را به طور صحیح از درمانگر خود یاد بگیرید.
لازم به ذکر است انجام حرکات به شکل اشتباه و بدون آموزش حتی می‌تواند باعث بدتر شدن اوضاع و وخیم تر شدن بیماری شود.
