دیسک کمر یکی از بیماری های خاموش است که در بسیاری مواقع بدون علایم اولیه رخ میدهند. زمانی که دیسک های کمر افراد جا به جا شود به بخش عصب کناری برخورد میکند و درد شدیدی بدن فرد را فرا میگیرد در این شرایط می گوییم که فرد دچار دیسک کمر شده است.
امروزه با روش های مختلفی از جمله ورزش های خاص، فیزیوتراپی عمل جراحی میتوان که دیسک کمر را درمان کرد. بهتر است همه افراد با انجام ورزش استخوان های خود را مستحکم کنند و به عبارتی از ایجاد دیسک کمر جلوگیری کنند.
در شرایطی که بیرون زدگی و یا جابه جا شدگی دیسک افراد زیاد باشد در این صورت با عمل جراحی و یا فیزیوتراپی دیسک کمر بایستی درمان شود. در این مطلب از کلینیک فیزیوتراپی هیدیکا با ما همراه باشید.
دیسک کمر چیست؟
دیسک کمر چیست؟ به طور کلی ستون فقرات با 24 مهره یکی از بخش های اصلی و مهم در بدن تمامی انسان ها می باشد.
مهره های ستون فقرات بین یک بافت ژله ای و غضروفی قرار دارند از این رو در صورتی اینکه ضربه ای شدید به آن وارد شود و یا اینجا بدن در حالت کج و خمیده قرار گیرد در بلند مدت تغییر شکل میدهد.
دیسک کمر، بخش‌هایی نرم هستند که میان مهره‌های کمر واقع شده و وظیفه مهمی در محافظت و انعطاف بخشی کمر دارند. آنها مثل یک پد عمل میکنند و فشارها و ضرباتی که به کمر وارد میشود را تخمین می‌زنند و تا حد امکان آنها را توزیع میکنند.
این فشارها و ضربات می‌توانند از فعالیت‌های روزانه‌امان مثل خم شدن، بلند کردن و چرخاندن حاصل شوند. اما در برخی موارد، دیسک کمر ممکن است به دلیل عوامل مثل پیری، آسیب‌ها و شکستگی‌ها، مشکل ایجاد کنند. یکی از مشکلات رایج، بیرون زدگی دیسک کمر است.
زمانی که بنا به هر دلیلی از جمله تصادف، وارد شدن ضربه شدید، افزایش سن، اضافه وزن و … مهره های ستون فقرات در محیط ژله ای حرکت کنند و دچار بیرون زدگی شوند میگوییم دیسک کمر رخ داده است.
در این شرایط مهره ها ممکن است که به ریشه های عصبی موجود برخورد کنند و این بخش درد شدیدی بگیرد.
در این حالت، ماده داخلی دیسک از حلقه بیرونی آن فشرده میشود و این میتواند منجر به درد و عدم راحتی شود و حتی بر روی عصب‌های نزدیک فشار ایجاد کند.
چه افرادی در معرض بیرون زدگی دیسک کمر هستند؟
معمولا دیسک کمر در ابتدا بدون علائم خاصی رخ میدهد و در شرایطی که مهره ها شروع به جابه جایی کردند تازه علایم خودشان را نشان می دهند. پزشکان سن بین 30 تا 50 سال را به عنوان سن بحرانی رخ دادن دیسک کمر می شناسند زیرا در سن های پایین ماده اطراف مهره ها هنوز سفت نشده است و امکان اصلاح وجود دارد.
همچنین زمانی که سن افراد بالا می روند بخشی از مایع درونی از بین میرود و همین باعث آسیب پذیری بیشتر مهره های کمر میشود.
به طور کلی برخی از مهم ترین علائم دیسک کمر عبارت است از :
- درد و گرفتگی عضلات پا به خصوص از بخش پشت پا
- احساس درد و سوزش شدید در کمر
- عدم توانایی ایستادن و راه رفتن عادی به دلیل وجود درد و یا تغییر حالت کمر
- صاف نشدن کمر
تشخیص دیسک کمر
دیسک کمر یک بیماری شایع است که امروزه بسیاری از افراد را از سراسر دنیا درگیر خود کرده است. تشخیص دیسک کمر در زمان درست و شرایطی که هنوز شدید نشده است میتوان کمک بزرگی به درمان افراد کند.
از این رو در شرایطی که هنوز بیماری شما به مرحله خطرناکترین دیسک کمر نرسیده است پیشنهاد می شود که حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.
معمولا پزشک فیزیوتراپیست از شما سوالاتی در رابطه با درد های موجود، محل و شدید آنها خواهد پرسید و همچنین با انجام عکس برداری های مختلف دیسک کمر تشخیص داده میشود.
علاوه بر این آزمایش های مختلفی نیز برای شناسایی این بیماری موجود است معمولا این آزمایش ها شامل انجام فعالیت های بدنی مختلف است.
فواید فیزیوتراپی دیسک کمر
تا قبل از اینکه دیسک کمر به حدی شدید نشده باشد که نیاز به عمل داشته باشد میتوان آن را با انجام فیزیوتراپی دیسک کمر را درمان کرد. از جمله مهمترین مزایای فیزیوتراپی این است که شما علاوه بر اینکه می توانید دیسک کمر خود را با انجام مجموعه ای از فعالیت های بدنی درمان کنید و بدون نیاز به انجام عمل جراحی درد کمر خود را کاهش دهید و یا حتی از پیش روی آن جلوگیری کنید.
معمولا حرکات فیزیوتراپی دیسک کمر در دسته فعال و غیرفعال تقسیم بندی میشوند.
- درمان غیر فعال: معمولا تا قبل از اینکه دیسک کمر شدید شود از این روش ها برای درمان دیسک کمر استفاده میکنند. مجموعه درمان های این دسته همانند آب درمانی ، ماساژ بافت های بدن و … است که به ریلکس کردن بدن کمک میکند
- درمان فعال: در حرکات این نوع درمان ، بیمار به صورت فعال در حرکات تجویز شده توسط پزشک دخیل است.
علت ابتلا به دیسک کمر
به طور کلی عمده ترین دلایل دیسک کمر مربوط به ضربه های شدید وارد شده به این بخش است. همان طور که قبلا هم گفتیم مهره های ستون فقرات در محیط ژلاتینی قرار دارند که در صورت وارد شدن ضربه شدید به آنها امکان بیرون زدگی دیسک کمر وجود دارد.
به طور کلی می توان اصلی ترین علت های ابتلا به دیسک کمر عبارت است از :
- چاقی: اضافه وزن و چاقی شدید و مزمن یکی از دلایل بیرون زدگی مهره های کمر است از این رو افرادی که دچار دیسک کمر هستند در اولین مرحله باید تلاش به کم کردن وزن خود کنند .
- تصادف: تصادف یکی از شایع ترین دلایل رخ دادن این بیماری است زیرا در حین تصادف ضربه شدید به بدن افراد وارد میشود.
- سقوط از ارتفاع: اگر به هر دلیل از ارتفاع بلند افراد سقوط کنند امکان بیرون زدگی مهره های بدن وجود دارد.
- حرکات اشتباه ورزشی: افراد زیادی هستند که با انجام اشتباه حرکات ورزشی و یا قوز کردن و خم کردن کمر خود مهره های کمر خود را تحریک میکنند.
علائم بیرون زدگی دیسک کمر
مهم ترین علائم بیرون زدگی دیسک کمر به طور خلاصه عبارت است از :
- درد شدید و ناگهانی در کمر به خصوص زمان انجام فعالیت بدنی
- به وجود آمدن اختلال در حفظ تعادل به عنوان مثال عدم توانایی در راه رفتن نرمال
- سفت شدن کمر و ستون فقرات و سوزش شدید در این بخش
- بی حس شدن بخش باسن و پاها بخصوص ساق پا
- گزگز و بی حس شدن عضلات ران و ساق پا
- بی اختیاری ادرار در مواقعی که دیسک خیلی شدید است
- اسپاسم عضلانی
روش های فیزیوتراپی دیسک کمر
با پیشرفت تکنولوژي، فیزیوتراپی کمر نیز دگرگون شده است به طوری که امروزه روش های بسیار جدید و خاصی برای درمان اختلالات استخوانی از جمله دیسک کمر اختراع شده است.
برخی از مهم ترین روش های فیزیوتراپی دیسک کمر که مورد استفاده قرار میگیرد عبارت است از :
اولتراسوند تراپی، تکارتراپی، سوزن خشک یا درای نیدلینگ، درمان‌های دستی فیزیوتراپیست، لیزر درمانی، مگنت تراپی و گرما یا سرما درمانی که هر یک در شرایط خاص مورد استفاده قرار میگیرند . اینکه از کدام روش برای درمان دیسک شما استفاده خواهد شد، را باید فیزیوتراپیست و پزشک شما تشخیص دهد.
مزایای فیزیوتراپی در درمان دیسک
فیزیوتراپی مزایای متعددی در درمان مشکلات دیسک کمر دارد. در اینجا برخی از مزایا به صورت واضح و صریح توضیح داده شده است:
- تسکین درد: فیزیوتراپی می تواند به کاهش درد مرتبط با مشکلات دیسک کمر کمک کند. درمانگران از تکنیک های مختلفی برای کاهش ناراحتی استفاده می کنند، از جمله تمرینات، درمان دستی، و روش هایی مانند گرما یا سرما درمانی.
- تحرک بهبود یافته: فیزیوتراپیست ها روی افزایش دامنه حرکتی و انعطاف پذیری شما کار می کنند. این می تواند به شما کمک کند توانایی حرکت آزادتر و انجام فعالیت های روزمره را بدون ناراحتی دوباره به دست آورید.
- قدرت و ثبات: مشکلات دیسک کمر می تواند عضلات پشتیبان کمر شما را ضعیف کند. فیزیوتراپی شامل تمریناتی برای تقویت این عضلات، ارائه حمایت بهتر از ستون فقرات و کاهش خطر آسیب بیشتر است.
- اجتناب از جراحی: در بسیاری از موارد، فیزیوتراپی می تواند به شما در جلوگیری از جراحی کمک کند. با پرداختن به دلایل ریشه ای مشکلات دیسک کمر شما، ممکن است نیاز به روش های تهاجمی را از بین ببرد.
طول درمان دیسک کمر چقدر است؟
تعداد جلسات فیزیوتراپی بستگی به روند درمانی شما دارد به گونه ای که هر چقدر مراقبت های شما منظم و درست باشد نتیجه نیز سریع تر رخ خواهد داد. معمولا پزشک با معاینه و مشاهده عکس ستون فقرات شما تشخیص خواهد داد که شما نیاز به چند جلسه فیزیوتراپی با چه روشی دارید.
مشاهده شده که برخی از افراد با انجام دقیق نکات زودتر از جلسات نتیجه گرفته باشند و از سوی دیگر افرادی نیز هستند که نیاز به جلسات بیشتری نیز دارند. در صورتی که بعد از انجام فیزیوتراپی نتیجه ای حاصل نشد ممکن است پزشک جراحی را تجویز کند و فرد نیاز به جراحی دیسک کمر داشته باشند.
بعد از جراحی نیز برخی از مراحل فیزیوتراپی بایستی تکرار شود. در نتیجه شرایط دیسک کمر و همچنین اراده شما حرف اول را در طول درمان دیسک کمر میزند.
حرکات فیزیوتراپی برای دیسک کمر
حرکات فیزیوتراپی دیسک کمر بسته به نوع فیزیوتراپی همچنین درجه دیسک کمر شما دارد. در بخش های قبلی در رابطه با درمان فعال و غیر فعال صحبت کردیم و اشاره کردیم که درمان های غیر فعال توسط دستگاه های خاصی انجام میشود.
به طوری که برای ریلکس کردن بدن است و بیمار نقش زیادی در روند درمانی ندارد، اما در مقابل درمان فعال شامل حرکاتی است که فرد باید به صورت فعال انجام دهد.
برخی از مهم ترین آنها عبارت است از :
- کشش زانو به سینه به صورت جفت و تک پا
- کرانچ
- شیب لگن
- کشش همسترینگ
- چرخش کمر
- خم شدن بدن در حالت نشسته
- انعطاف پذیری پایین کمر
- پل باسن
- کشش گربه‌ای
- اسکوات و …
فیزیوتراپی دیسک کمر چگونه انجام می شود؟
فیزیوتراپی دیسک کمر در یک سری مراحل ساده انجام می شود:
- ارزیابی: فرآیند با ارزیابی کامل توسط یک فیزیوتراپیست آموزش دیده آغاز می شود. آنها با پرسیدن سوالاتی در مورد علائم شما، انجام معاینات فیزیکی و بررسی هر گونه مطالعات تصویربرداری مانند اشعه ایکس یا اسکن MRI، وضعیت شما را ارزیابی خواهند کرد.
- برنامه درمانی فردی: بر اساس ارزیابی، فیزیوتراپیست یک برنامه درمانی شخصی متناسب با نیازها و شرایط خاص شما طراحی می کند. این طرح اهداف، سطح درد و توانایی های فیزیکی شما را در نظر می گیرد.
- تمرینات دامنه حرکتی: شما از طریق تمریناتی هدایت می شوید که هدف آنها بهبود دامنه حرکتی و انعطاف پذیری در ستون فقرات کمری است. این تمرینات به شما کمک می کند راحت تر حرکت کنید.
- تمرینات قدرتی: فیزیوتراپ تمریناتی را برای تقویت ماهیچه هایی که کمر شما را پشتیبانی می کنند تجویز می کند. این قدرت افزوده می تواند ثبات ستون فقرات را افزایش داده و خطر مشکلات بعدی را کاهش دهد.
- درمان دستی: فیزیوتراپیست شما ممکن است از تکنیک های عملی مانند ماساژ یا حرکت مفصل برای کاهش درد و افزایش تحرک استفاده کند.
- برنامه ورزش در خانه: برای به حداکثر رساندن مزایای فیزیوتراپی، مجموعه ای از تمرینات و حرکات کششی برای ادامه در خانه به شما داده می شود. ثبات برای بهبود بلندمدت ضروری است.
پیشگیری از ایجاد کمر درد و دیسک کمر
پیشگیری از کمردرد و مشکلات دیسک کمر می تواند ساده باشد. در اینجا چند نکته آسان برای درک وجود دارد:
- وضعیت بدن خود را خوب حفظ کنید: هنگام نشستن، ایستادن و بلند کردن اجسام مراقب وضعیت بدن خود باشید. پشت خود را صاف نگه دارید و از خم شدن خودداری کنید.
- ورزش منظم: برای تقویت عضلات هسته مرکزی و پشت خود، به طور منظم ورزش کنید. عضلات قوی حمایت بهتری از ستون فقرات شما می کنند.
- تکنیک صحیح بلند کردن: هنگام بلند کردن اجسام سنگین، زانوهای خود را خم کنید نه پشت خود را.
- ارگونومیک: مطمئن شوید که میز کاری شما ارگونومیک طراحی شده است. از صندلی با پشتی خوب کمر استفاده کنید و صفحه کامپیوتر خود را در سطح چشم قرار دهید.
- حفظ وزن سالم: وزن اضافی می تواند کمر شما را تحت فشار قرار دهد. حفظ وزن سالم می تواند خطر کمردرد و مشکلات دیسک را کاهش دهد.
تاثیر فیزیوتراپی در درمان دیسک کمر
فیزیوتراپیست ها تکنیک های مختلف مدیریت درد را به شما آموزش می دهند. اینها ممکن است شامل تمرینات تمدد اعصاب، تکنیک‌های تنفسی، و روش‌هایی برای تسکین درد در هنگام شعله‌ور شدن باشد.
فیزیوتراپیست شما درمان را با نیازهای منحصر به فرد شما تنظیم می کند و با پیشرفت شما آن را تنظیم می کند. این رویکرد شخصی تضمین می کند که موثرترین مراقبت را دریافت می کنید.
فراتر از تسکین علائم، فیزیوتراپی شما را با ابزارهایی برای حفظ سلامت ستون فقرات در طولانی مدت مجهز می کند. شما همچنان از دانش و مهارت های به دست آمده در طول درمان بهره مند خواهید شد.
فیزیوتراپی دیسک کمر در منزل
فیزیوتراپی دیسک کمر در منزل میتواند به حد زیادی از ایجاد دیسک کمر جلوگیری کند و یا دیسک کمر خفیف را درمان کند. پس در صورتی که حس میکنیم پتانسیل دیسک کمر را دارید پیشنهاد میشود که حتما حرکات اصلاحی فیزیوتراپی در خانه انجام دهید.
همچنین با رعایت نکاتی مانند ننشستن طولانی در پشت میز، بلند کردن درست وسایل سنگین، مراقبت در مواقع دویدن و راه رفتن و به طور کلی جلوگیری از برخورد شدید ضربه به کمر از ایجاد دیسک کمر تا حد زیادی می توانید جلوگیری کنید.
به یاد داشته باشید که همواره پیشگیری بهتر است درمان است پس با رعایت نکات لازم و ورزش کردن مرتب دیسک کمر خود را کنترل کنید. زیرا اگر این بیماری پیشروی کند عوارض و مشکلات زیادی را نیر به همراه خواهد داشت.
