یکی از درد های آزار دهنده که از کمر انسان شروع شده و تا قسمت باسن، پشت ران و ساق پا کشیده می شود درد سیاتیک است که به صورت ناگهانی این درد در عصب شروع می شود. اگر درد در این ناحیه کم و خفیف باشد با انجام مراقبت های درست و گذر زمان بهتر می شود.
اما همیشه اینطور نیست و احتمال اینکه درد سیاتیک به قدری زیاد باشد که به عمل جراحی جهت بهبود نیازمند باشید هم وجود خواهد داشت. بسیاری از افراد با درد عصب در یک سمت از بدن به پزشک مراجعه می کنند تا متوجه شوند علت این درد های گاه و بیگاه در ناحیه ی کمر چیست.
عصب سیاتیک در واقع هم در قسمت راست بدن و هم در قسمت چپ بدن قرار گرفته است و بسته به هر فرد ممکن است یک سمت از بدن درد های شدید یا خفیفی را تحمل کنند. دلیل آنکه بعضی از افراد درد را تنها در بخشی از اندام تحتانی حس می کنند این است که به فتق دیسک دچار هستند و نشانه های دیسک کمر به شکل یک طرفه در آنها وجود دارد.
وگرنه عصب سیاتیک در هر دو سمت بدن از قسمت کمر تا ساق پا کشیده شده است و ممکن است باعث ناراحتی و درد شود. برای درمان درد سیاتیک باید به سرعت به پزشک بروید تا ریشه ی بیماری مشخص و سپس درمان را آغاز کنید.
سیاتیک چیست؟
واژه ی انگلیسی sciatica در بدن انسان نقش بزرگترین عصب را بازی می کند که از قسمت باسن و پشت ران در یک خط مستقیم به زانو می رسد. سپس از زانو به دو بخش تقسیم شده که عصب پروانه یا پرونئال و تی بال نام دارد.
عصب پرونئال به دو عصب پرونئال سطحی و پرونئال عمقی تقسیم می گردد.
- عصب پرونئال سطحی: حسی است که به طرف پوست انسان می رود و حس جلوی پا را تأمین خواهد کرد.
- عصب پرونئال: عمقی که به طرف عضلات جلوی ساق پا می رسد.
بنابراین حرکاتی مثل ایستادن یا راه رفتن با عصب سیاتیک و شاخه های انتهایی آن انجام می شود. در اصطلاح درد سیاتیک و کمر درد ناشی از تحت فشار بودن عصب سیاتیک گفته می شود.
زمانی که یک عامل به عصب سیاتیک آسیب وارد می کند و یا آن را تحت فشار می گذارد دردی در قسمت تحتانی کمر که به لگن منتهی می شود ایجاد شده و به پا و باسن هم سرایت می کند. با این تعریف به راحتی می توانید به پرسش سیاتیک چیست و در اثر چه عواملی ایجاد می گردد پاسخ دهید.
درد سیاتیک ممکن است خود را به صورت بی حسی یا حالت ضعف هم نشان دهد. حدود ۴۰ درصد از افراد در طول زندگی خود و به دلیل رعایت و مراقبت نکردن از بدن شان به این بیماری دچار می شوند.
علت ابتلا به سیاتیک چیست؟
شرایط گوناگون که ستون فقرات را درگیر می کند و آسیب زیادی را به اعصابی که در امتداد پشت کمر شما قرار دارد وارد می کند. مثل تومور های عصب نخاعی یا افتادن از ارتفاع می تواند درد سیاتیک را به وجود آورد.
در این مطلب به بیان چند علت درد سیاتیک که مهم ترین این موارد را شامل می شود خواهیم پرداخت:
- تنگی کانال نخاعی: زمانی که کانال تحتانی نخاع شما به شکلی غیر طبیعی تنگ باشد به ریشه های عصب سیاتیک و نخاع فشار وارد شده و منجر به درد در این ناحیه می شود.
- دیسک های بیرون زده: استخوان ها یا مهره های نخاع به وسیله ی غضروف از یکدیگر جدا می شوند که ماده ای شفاف و ضخیم است و منعطف بودن در زمان حرکت را تامین می کند. وقتی این غضروف ها دچار آسیب شوند دیسک کمر بیرون می زند و عصب سیاتیک را فشرده و تحریک می کند و منجر به بی حسی و درد کمر تان خواهد شد.
- اسپوندیلولیستزیس: وقتی یک مهره به طرف دیگری امتداد پیدا کند استخوان نخاعی وسعت پیدا کرده و به عصب آسیب می زند.
- سندرم پیریفورمیس: نوعی اختلال عضلانی که عضله ی گلابی شکل به صورت غیر ارادی سفت یا منقبض می شود و عصب سیاتیک را تحریک می کند، در نتیجه باعث درد در این ناحیه خواهد شد.
این سندروم در اثر نشستن زیاد، تصادف کردن یا زمین خوردن تشدید پیدا می کند.
علائم درد عصب سیاتیک
زمانی که رگ سیاتیک در بدن تحت فشار شدیدی قرار بگیرد نشانه هایی همچون احساس سوزش در کمر و کف پا، بی حسی و ضعف عضلانی را مشاهده خواهید کرد. که در بیشتر موارد اجازه ی زندگی عادی را به بیمار نخواهد داد و با درد های گاه و بی گاه آرامش و راحتی را از او سلب می کند.
اگر شما در ناحیه ی باسن و یا کمر تان دردی را حس می کنید معمول این است که به عصب در این ناحیه آسیبی وارد شده است. در حقیقت داشتن درد رایج ترین و بارزترین نشانه ی این بیماری است.
با تمام اینها علائم درد سیاتیک می تواند شامل موارد دیگر نیز باشد که عبارت هستند از:
- احتمال اینکه با انجام هر حرکت توسط شما درد عصب سیاتیک بیشتر شود وجود خواهد داشت.
- ممکن با احساس گز گز شدن یا سوزن سوزن شدن دردناک در پا یا انگشتان پا مواجه شوید. در قسمت پا های خود و با ضعف و بی حسی رو به رو خواهید شد و در مواردی که شدت بیشتری دارد ممکن است حرکت و یا حس در پا هایتان را از دست بدهید.
- یکی از شایع ترین این علایم عدم توانایی و یا بی اختیاری در کنترل مثانه و روده است که این عامل بسیار نادر است و کمتر برای کسی پیش می آید، ولی در صورت بروز باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
چگونه علت درد سیاتیک را تشخیص دهیم؟
نشانه ها و دلایلی که به سیاتیک منجر می شود در هر فرد متفاوت است و به شرایطی که آن را ایجاد می کند بستگی خواهد داشت. جهت تشخیص و درمان درد سیاتیک پزشک متخصصی که به او مراجعه می کنید.
اولین کاری که انجام می دهد بررسی دقیق آسیب هایی است که به تازگی دچار آن شده اید به ویژه نواحی که بسیار درد دارید مهم تر هستند. همچنین پرسش هایی درباره ی اینکه چه مواردی منجر به شدت پیدا کردن یا تسکین درد تان می شود و نیز این درد سیاتیک چگونه و از کجا شروع شده است بسیار مهم هستند.
پزشک ممکن است از شما بخواهد تا حرکات کششی خاصی را انجام دهید و یا در معاینات فیزیکی توان عضلات و رفلکس را ارزیابی کند تا اینگونه متوجه شود با کدام فعالیت میزان درد در عصب سیاتیک بیشتر خواهد شد.
تصویربرداری، ام آر آی و عکسبرداری رادیولوژی بهترین شیوه های موجود برای تشخیص درد سیاتیک هستند. تصویر برداری ستون فقرات را به خوبی نشان می دهد تا بتوان علت ایجاد سیاتیک را تعیین کرد و مناسب ترین راه های درمانی را برای بیمار تجویز نمود.
سی تی اسکن، ام آر آی و اشعه ی ایکس ستون فقرات رایج ترین تصویر برداری هایی است که برای تشخیص درد سیاتیک توسط پزشکان انجام می شود.
درمان سیاتیک و رفع علائم آن
اقدامات مراقبتی در خانه یکی از مواردی است که می توان جهت درمان سیاتیک از آن بهره گرفت. این کار با استفاده از دارو های کنترل درد مثل استامینوفن یا ایبوپروفن و … امکان پذیر است.
همچنین انجام حرکات کششی و ورزش های مخصوص که منجر به بهبود علایم و تشکیل درد می شود انجام خواهد شد تا در حدود قابل توجهی اختلالاتی که در اثر درد سیاتیک به وجود آمده است برطرف گردد.
کم تحرک بودن و استراحت طولانی باعث از بین رفتن به موقع بیماری می شود. علاوه بر آن اگر ورزش ها به شکل منظم انجام شود منجر به کاهش درد و نیز کاهش التهاب در بدن بیمار می گردد.
اگر درد شما ادامه دار باشد و علایم شدت بیشتری پیدا کرد به صورتی که با درمان ها و اقدامات خانگی بهبودی حاصل نشد باید تحت درمان پزشک قرار بگیرید. در این شرایط پزشک معالج شما درمان های زیر را پیشنهاد می دهد:
انجام فیزیوتراپی برای بهبود استقامت، قدرت عضلانی و انعطاف پذیری و تراز شدن بدن. تجویز دارو های شل کننده و ضد التهاب عضلات جهت کنترل نمودن بهتر درد. تزریق استروئید برای کم شدن التهاب در اطراف عصب سیاتیک، این روش درمانی راه حلی موقت و کوتاه مدت محسوب می شود.
چه مدت زمان میبرد درد سیاتیک بهبود یابد؟
درمان درد سیاتیک که از تحریک عصب سیاتیک ناشی می شود ممکن است به سرعت برطرف شود و یا اینکه زمان زیادی طول بکشد تا بهبودی حاصل گردد.
ولی به طور معمول آن دسته از افرادی که در ناحیه ی باسن و کمر و هر دو پا درد سیاتیک را تحمل می کنند، در مدت چهار تا شش هفته یعنی یک ماه تا یک ماه و نیم زمان می برد تا بهبودی کامل در فرد بیمار پدید آید.
البته در مواقعی که درد سیاتیک بیمار شدید تر است مدت بیشتری طول می کشد تا این بیماری از بین برود. بنابراین اگر به بیماری سیاتیک دچار شدید که بیشتر از شش هفته طول کشیده است حتماً با پزشک معالج خود مشورت کنید تا به درد مزمن تبدیل نشود.
چرا که اگر به سیاتیک مزمن مبتلا شوید به فیزیوتراپی تزریق و حتی در برخی موارد به جراحی نیاز پیدا خواهید کرد. غالباً در سنین سی تا پنجاه سالگی برای بیشتر افراد بدون مداخله ی پزشکی و خود به خود بیماری سیاتیک بهبود می یابد. بعضی از تغییرات در سبک زندگی و شرکت در کلاس های یوگا از مواردی است که به رفع این مشکل کمک زیادی می کند.
